Dnia 16 stycznia Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Wyspiańskiego w Kętach miało przyjemność gościć literaturoznawcę prosto z Wydziału Polonistyki UJ w Krakowie – dr. hab.  Mateusza Antoniuka. Jest on znany jako autor książek: Otwieranie głosu. Studium o wczesnej twórczości Zbigniewa Herberta, Kultura małomówna Stanisława Lacka. W kręgu młodopolskiej świadomości mowy i milczenia, Słowo raz obudzone. Poezja Czesława Miłosza: próby czytania. Zasłynął również jako kierownik zespołu badawczego „Archiwum Zbigniewa Herberta. Studia nad dokumentacją procesu twórczego”.

Profesor dokonał równoległej interpretacji procesów twórczości obu wybitnych polskich poetów oraz wyjaśnił wpływ różnych wydarzeń z ich życia na późniejsze dzieła. Słuchacze, czyli zaproszeni goście, nauczyciele, a przede wszystkim uczniowie, zostali zabrani w podróż do biografii dwóch różnych pokoleń twórców, w podróż historyczno-literacką przez ich osobiste doświadczenia generacyjne i różne fazy życia.

Wykładowca rozpoczął od porównania dat urodzin obu klasyków. Podkreślił, że Czesław Miłosz, który przyszedł na świat w 1911 roku, a jego wczesne dzieciństwo i proces poznawania świata przypadły na burzliwy oraz dynamiczny okres w historii zarówno kraju, jak i świata, dorastał         w świetle rewolucji i wygasającej formacji ziemiańskiej, co miało istotny wpływ na jego twórczość. Herbert, natomiast, urodzony kilkanaście lat później, a dokładnie w 1924 roku, stanowi już zupełnie inny model twórcy, bowiem jego wczesne lata były stabilne, a sam należał już do zyskującej popularność formacji mieszczańskiej. Jednak rok 1939 przyniósł obu pisarzom wiele zmian w ich dotychczasowym życiu. Miłosz jako pracownik Polskiego Radia stał się świadkiem rozpadającego się państwa. Był zmuszony do nielegalnych podróży za granicę. Herbert w tym czasie nie może już swobodnie korzystać z edukacji szkolnej, kończy gimnazjum we Lwowie wraz z wkroczeniem „barbarzyńców”,  jak nazywa wiadomych najeźdźców w eseju Lekcja łaciny. Jest zmuszony podjąć podziemne studia polonistyczne. W czasie wojny zarówno Miłosz, jak i Herbert widzą na własne oczy okrucieństwa wojny. Ten pierwszy ogląda powstanie w getcie, powstanie warszawskie i jak wielu innych postanawia uciec ze zniszczonej stolicy. Zwiastuje to dla niego koniec Polski oraz nadejście nowej rzeczywistości od Wschodu. Zbigniew Herbert czuje narastającą niechęć wobec nowej władzy, jest świadkiem terroru NKWD we Lwowie, a także niemieckiej okupacji. Również ucieka przed Armią Czerwoną. Dopiero po wojnie obaj poeci mogli w pełni podjąć się pracy pisania i zacząć studiować siebie nawzajem. Herbert już przed wojną czytał odnoszącego sukcesy Miłosza, również później śledząc z uznaniem jego dzieła. Natomiast Miłosz zaczyna czytać Herberta, gdy tylko ten debiutuje. Zainteresowany tym, co dzieje się w kraju, w tym literaturą, szuka nowego głosu i znajduje go w wierszach Zbigniewa Herberta, który od razu przypada mu do gustu. Miłosz rozpoczyna promowanie kolegi, tłumaczy jego wiersze na język angielski. Wybitni poeci spotykają się twarzą w twarz dopiero we Francji i od tego momentu zawiązuje się pomiędzy nimi dynamiczna, żywa korespondencja pełna zarówno konfliktów, jak i najszczerszych wyrazów przyjaźni. Dzielą się ze sobą doświadczeniami, a ich temperamenty, wzajemne kompleksy,  nastawienia do świata rodzą teksty, które mamy przyjemność dziś czytać i studiować.

Wykład  prof. Antoniuka stał się źródłem bardzo cennej wiedzy dla uczniów naszego liceum. Owacji na stojąco nie zabrakło. Prelegent ujął słuchaczy autentyczną pasją widoczną nie tylko       w treści monologu, lecz także w mimice,  w gestach czy barwie głosu.

Dziękujemy wszystkim za udział i czekamy na kolejne wykłady mistrzowskie o najważniejszych twórcach polskiej literatury. Cieszymy się, że wygłaszają je ciekawi ludzie z pasją badacza, filologa, humanisty.

 

 

Oriana Piątek, IIIh